Minder… Hepimizin evinde mutlaka bir köşede duran, bazen oturmak için, bazen yaslanmak için kullandığımız o tanıdık dost. Peki hiç düşündünüz mü “minder” kelimesi nereden geliyor, ilk kimler kullanmış, nasıl hayatımıza girmiş? Gelin biraz zamanda yolculuğa çıkalım.
Minderin Anlamı
Türkçede minder, yere serilen veya oturulan, içi yumuşak malzemelerle doldurulmuş, genellikle dikdörtgen ya da kare biçiminde olan oturma/yaslanma eşyasıdır. Halının, sedirin veya divanın üzerine konur. Ama sadece bir eşya değil; misafirperverliğin, rahatlığın ve sohbetin sembolüdür.
Kelimenin Kökeni
“Minder” kelimesi bize Farsçadan geçmiş. Farsçada “mindâr” veya “mindar” şekillerinde, “yumuşak oturmalık, yastık” anlamına gelir. Farsça kökenli olsa da, Anadolu’da bu kelime yüzlerce yıldır kullanılıyor. Osmanlı döneminde de aynı anlamını korumuş.
Tarih Sahnesine Çıkışı
Minderin tarihini tam olarak belirlemek zor, çünkü insanlar çok eski çağlardan beri yere oturuyor ve yumuşak bir şeyin üstünde oturmak fikri oldukça doğal. Antik Pers saraylarında, Orta Asya Türk çadırlarında, Arap bedevi çadırlarında hep minder benzeri oturmalıklar vardı.
-
Orta Asya Türkleri, keçeden yapılmış kalın yaygılar üzerine oturur, kenarlara yumuşak yastıklar dizerdi.
-
Osmanlı sarayında minder, divan kültürünün vazgeçilmez parçasıydı. Hatta padişahın oturduğu yer özel işlemeli minderlerle süslenirdi.
-
Anadolu köy odalarında ise büyük halıların üzerine dizilmiş minderler, gelen misafirin ağırlanacağı yeri belirlerdi.
Minder Kültürü
Minder sadece rahat oturmak için değil, aynı zamanda bir “mekân düzenleyici” idi. Eskiden evlerde masa, sandalye pek yaygın değildi. O yüzden minder, evin oturma alanını belirlerdi. Misafir gelince minderler halının kenarına dizilir, ortaya yemek sinisi konurdu. Sohbetler, türküler, hikâyeler hep bu minderlerin üzerinde yaşanırdı.
Malzemesi ve Çeşitleri
Eskiden minderlerin içi genellikle yün, pamuk veya samanla doldurulurdu. Kılıfları ise el dokuması kilim, kadife veya ipekten olurdu. Günümüzde ise sünger ve elyaf yaygın.
-
Sedir minderi: Uzun, ince ve sedir üzerine konur.
-
Yer minderi: Yere doğrudan serilir, daha kalındır.
-
Süs minderi: Dekoratif amaçlı, küçük boyutlarda yapılır.
Günümüzde Minder
Artık evlerde koltuklar, kanepe takımları çoğunlukta olsa da, minder kültürü hâlâ yaşıyor. Özellikle yazlık evlerde, köylerde, çay bahçelerinde, kahvehanelerde ve yer sofralarında minder hâlâ baş köşede. Hatta modern tasarımcılar bile minderden ilham alıp “floor seating” modasını yeniden canlandırdı.
Kısacası…
Minder, sadece bir oturma aracı değil; Anadolu’nun, Orta Asya’nın ve Osmanlı’nın ortak mirası. Rahatlığı, misafirperverliği ve sohbetin sıcaklığını temsil eden bu basit eşya, kültürümüzün sessiz tanıklarından biri.